NIE TYLKO ZŁOTO I SREBRO CZYLI JAKIE MAMY METALE SZLACHETNE

Z czym kojarzy się określenie "metal szlachetny"? Z czymś drogim i rzadkim, prawda? Z metalem idealnym do produkcji biżuterii, takim jak złoto czy srebro. Tymczasem określenie "szlachetny" wcale nie jest powiązane ani bezpośrednio z ceną, ani z zastosowaniem w jubilerstwie.

Co zatem oznacza określenie "metal szlachetny"? Nic innego jak odporność na działanie czynników chemicznych. Dlatego metale szlachetne są takie trwałe. Prawie nie ulegają korozji (niszczeniu), nie reagują z wodą, ani parą wodną i są odporne na działanie większości kwasów. Dlatego do metali szlachetnych zaliczamy nie tylko złoto i srebro oraz platynę i pallad, ale także iryd, osm, ruten, i rod. Ostatecznie określenie "metale szlachetne" znalazło też swoje zastosowanie w prawie (zgodnie z prawem probierczym "metalami szlachetnymi w rozumieniu ustawy są: platyna, złoto, srebro i metale z grupy platynowców: iryd, osm, pallad, rod i ruten).

ZŁOTO
Metal, którego nie trzeba nikomu przedstawiać. Samo w sobie jest zbyt miękkie, aby tworzyć z niego biżuterię, łączone jest więc z innymi metalami takimi jak srebro, miedź, nikiel, cynk czy pallad, które nadają złotej biżuterii kolor. Więcej na temat złota pisaliśmy tutaj.

PLATYNA
Platyna to srebrzystobiały metal o pięknym, intensywnym połysku. Jest bardzo plastyczna, przez co doskonale nadaje się do produkcji biżuterii. Jej naturalny połysk nie znika, kolor nie ulega zmianie (pozostaje biała), a chłodny odcień stanowi doskonałą oprawę dla diamentów. Platyna jest tańszym metalem niż złoto, jednakże biżuteria z niej wykonana jest droższa, niż taka sama biżuteria wykonana ze złota. Dlaczego tak jest? Podobnie jak w przypadku złota, biżuteria nie jest wykonywana z czystej platyny, ale ze stopu platyny z innymi metalami. Jednakże w przypadku platyny, stop wykorzystywany w jubilerstwie zawiera aż 95% platyny. W przypadku złota stosuje się stopy zawierające 75%, 58,5% lub nawet jeszcze mniej złota, co istotnie wpływa na cenę biżuterii. Drugim powodem jest gęstość metalu. Dwie identycznie wyglądające obrączki: jedna ze złota, druga z platyny będą miały różną wagę. Obrączka z platyny będzie o wiele cięższa niż ze złota. Tym samym obrączka wykonana z platyny będzie droższa, niż taka sama obrączka wykonana ze złota.

PALLAD
Pallad to lśniący, srebrzysty, szarawo-biały metal. W jubilerstwie stosowany jest głównie w stopach z innymi metalami szlachetnymi, zwłaszcza przy produkcji biżuterii z białego złota. Już dodatek kilkunastu procent palladu powoduje zabarwienie stopu na biało. Coraz częściej jest też stosowany jako główny metal w stopie (50% lub 85%). Cena palladu jest zbliżona do ceny platyny, jednakże jego gęstość jest prawie dwa razy mniejsza, co dodatkowo korzystnie wpływa na cenę.

SREBRO
Srebro to najczęściej stosowany w jubilerstwie metal szlachetny. Czyste srebro jest stosunkowo miękkie, dlatego łączy się je z innymi metalami. Najbardziej popularny jest stop 92,5% srebra i 7,5% miedzi. Chociaż jakikolwiek inny metal mógłby stanowić 7,5-procentową domieszkę, miedź jest najlepszym dodatkiem. Zwiększa twardość i wytrzymałość metalu bez wpływu na jego piękny kolor. Dużą zaletą srebra jest jego niska cena, tym samym cena srebrnej biżuterii również jest stosunkowo niska. Wadą - relatywnie wysoka cena srebrnej biżuterii w stosunku do wartości użytego metalu.

IRYD, OSM, RUTEN I ROD
Iryd i ruten stosowane są w jubilerstwie głównie do utwardzania stopów. Rod z kolei stosowany jest głównie do rodowania. Rodowanie polega na pokrywaniu złota i srebra cienką warstwą rodu, co nadaje biżuterii jasny, srebrzysty, biały kolor i piękny połysk. Rodowanie zapobiega też ciemnieniu srebra i zwiększa jego połysk.